Soğuk İş Takım Çelikleri
Yüksek sertlik, aşınma direnci ve tokluk özelliklerine sahip çeliklerdir. Soğuk takım çelikleri 200°C’nin altındaki sıcaklıklarda kullanılabilir. Bükme ve kesme gibi işlemlerde sıklıkla tercih edilir. Takım çelikleri arasında yer alır.
Soğuk İş Takım Çelikleri Nedir?
Takım çeliklerinden biridir. Yüksek dayanıklılık ve sertlik gereksinimi olan iş parçalarının üretiminde kullanılan özel çelik türleridir. Bunlar özellikle metal lazer kesim şekillendirme, kesme ve delme gibi işlemler için tasarlanmıştır. Düşük sıcaklıklarda iyi performans sergileyen çeliklerdir. Sıcaklık etkisi altında sertlik kaybı yaşanmayan ve yüksek kesme hızlarında bile dayanabilen malzemeler olarak kullanılır. Soğuk iş takım çelikleri işlenirken çoğunlukla ısıl işlem uygulanır. Böylece çeliğin sertliği ve dayanıklılığı artırılır.
Soğuk İş Takım Çeliklerinin Özellikleri
Günümüzde çeşitli alanlarda kullanım olanağı sunan soğuk iş takım çelikleri özellikleri ile dikkat çeker. Yüksek sertlik gerektiren uygulamalar için tasarlanmışlardır. Sertlik, çeliğin iç yapısındaki karbon ve alaşım elementlerinin miktarına bağlı olarak belirlenir. Bu çeliklerin ısıtılmadan yapılan işlerde genellikle 55-65 HRC arasında sertlik göstermesi beklenir. Sertlik malzeme yüzeyinin daha az aşınmasına ve uzun süre dayanmasına olanak tanır.
Soğuk iş takım çelikleri yüksek aşınma direnci ile bilinir. Metal şekillendirme ve kesme işlemleri sırasında sürekli sürtünme ve aşındırıcı etkilerle karşılaşan çelikler, bu tür koşullarda dayanıklıdır. Alaşım elementleri çeliğin yüzeyini sertleştirerek aşınmaya karşı direnç sağlar. Bu özellik takım çeliklerinin daha uzun süre kullanılabilmesini ve daha az bakım gerektirmesini mümkün kılar.
Yüksek sıcaklıklara dayanıklılık sağlamak amacıyla tasarlanmamış olsalar da düşük sıcaklıklarda çok iyi performans sergilerler. Soğuk iş uygulamalarında örneğin metal şekillendirme ve kesme işlemlerinde, bu çelikler optimum performans gösterir. Çoğunlukla ısıtma işlemine gerek duymazlar.
Bazı soğuk iş takım çelikleri ısıyı hızla iletebilme özellikleri gösterir. Bu özellik aşırı ısınma sorunlarını minimize etmek için önemlidir. İşleme sırasında oluşan ısının hızlıca dağılmasına yardımcı olarak, takımın aşırı ısınmasını engeller ve daha uzun ömürlü olmasını sağlar.
Soğuk iş takım çeliklerinin yüzeyi pürüzsüzdür ve bu, işleme sırasında düzgün ve hassas kesimler yapılmasını teşvik eder. Bu çeliklerin yüzey kalitesi işleme esnasında daha az takılma ve daha az ısınma anlamına gelir. Ayrıca düzgün yüzeyler, son ürünlerin kalitesini doğrudan etkiler.
Pek çoğu iyi işlenebilirlik özelliği gösterir. Bu durum çeliğin işlenmesi sırasında kolayca şekil alabilmesi ve istenilen özelliklere ulaşılabilmesi demektir. Öte yandan bu çelikler uygun işleme koşulları altında kesici takımların ve kalıpların üretimi için oldukça idealdir.
Sertliği ısı işlem ile artırılabilir. Bu uygulama çeliğin tavlanması ve ardından hızlı soğutulması yoluyla yapılır. Isıl işlemle çeliklerin sertliği artırılır ve daha dayanıklı hale gelirler.
Soğuk iş takım çeliklerinin çoğu belirli derecede korozyona karşı dirençli olabilir. Fakat bu çelikler genel olarak yüksek korozyon direncine sahip değildir. Çeliğin alaşım bileşenleri, özellikle karbon ve krom oranları, çeliğin korozyon direncini belirler. Bu nedenle bazı özel çelikler korozyon direncini artırmak için yüzey kaplamalarına veya daha fazla krom içeriğine sahip olabilir.
Soğuk İş Takım Çelikleri Avantajları
Özellikle metal işleme sektöründe önemli avantajlar sunar. Soğuk iş takım çeliklerinin avantajları:
- Yüksek aşınma direnci
- Uzun süreli kullanım ve dayanıklılık
- İyi işlenebilirlik
- Sertleştirme ve ısıl işlem uygulaması
- Yüksek sertlik
- Fazla ısı direnci
- Verimlilik ve yüksek performansı
- Düşük bakım maliyeti
- Çeşitli uygulama alanları
- Daha az iş parçası hatası
- Yüksek hızda kesme ve şekillendirme
Soğuk İş Takım Çeliklerinin Kullanım Alanları
Yüksek sertlik ve aşınma direnci gerektiren metal işleme işlemlerinde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu çelikler özellikle kesme, şekillendirme, delme ve benzeri uygulamalarda etkili performans gösterir. Kesici takımların üretiminde yaygın olarak kullanılır. Sert malzemeleri kesme işlemlerinde uygun bir seçimdir. Kesici takımların imalatında da idealdir. Çeşitli kalıp ve döküm takımlarının üretiminde de yaygındır. Özellikle metal döküm kalıpları, pres kalıpları ve enjeksiyon kalıpları gibi uygulamalarda bu çelikler tercih edilir.
Pres takımları, metal levhaların şekillendirilmesi için kullanılır. Soğuk iş takım çeliklerinin en önemli kullanım alanlarından birini oluşturur. Bu çelikler presleme işlemi sırasında yüksek basınca ve aşındırıcı etkilere dayanabilecek özelliklere sahip oldukları için ideal bir seçenektir.
Sıcak iş takım çelikleri kullanım alanları arasında matris ve şekillendirme takımları da bulunur. Diğer yandan delme takımlarında, profil kesmede ve aşındırıcı takımlarda da kullanım imkanı vaat eder. Yüksek hızda kesme takımları ile döküm ve presleme endüstrilerinde de önemli yer tutar. Bunların yanı sıra araç ve makine parçalarında da uygundur.
Soğuk İş Takım Çelikleri Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
İlk kez soğuk iş takım çelikleri satın alacaksanız bazı unsurlara dikkat etmeniz gerektiğini hatırlatırız. Doğru bir şekilde seçim yaparak uzun vadeli bir verimlilik elde etmeniz söz konusu olabilecektir. Öncelikle soğuk iş takım çelikleri seçimi için alaşım bileşenlerine ve kimyasal içeriğe odaklanmalısınız. İkinci aşamada sertlik ve aşınma direncine bakmalısınız. İşlenebilirlik de oldukça önemli bir ayrıntıdır. Soğuk iş takım çeliği satın alırken ısıl işlem ve sertleştirme potansiyelini göz önünde bulundurmayı unutmayın. Duruş ve kırılma direnci ile maliyet gibi unsurlara da dikkat ederek doğru bir seçim yapmanız mümkündür. Çeliklerin kalitesi, tedarikçiye ve markaya bağlı olarak değişebilir. Bundan dolayı güvenilir ve tanınmış bir üretici ile iş birliği yapmanızı öneririz.